~*~Dr . Amerinia ~*~

بخش اول : مواد غذايي

دکتر رضا آمری نيا: آشاميدنى ها و تعداد وعده  هاى غذايى با تاثيرى كه بر روى ميكروب هاى موجود در محيط دهان و دندان مى گذارند، نقش مهمى را درتكامل دندان و لثه و همين طور نسوج و ساختار استخوانى محيط دهان و همچنين پيشگيرى از انواع بيمارى هاى دهان و دندان دارند كه عمدتاً اين تاثيرات به شكل سيستميك است. كمبود ويتامين  هاى B ،B12، C، ريبوفلاوين، فولات ها و مواد معدنى چون روى، آهن و در كاهش روند ترميم نسوج دهانى موثرند. به همان نسبت كه كمبود مواد يادشده در شكل گيرى و سلامت دهان و دندان موثر است متقابلاً شكل و سلامت حفره دهان نيز در دريافت مواد فوق و استفاده از آنها نقش دارند يا به عبارتى مى توان گفت اين دو وضعيت به گونه اى به هم وابسته اند. بيمارى هاى دهان عمدتاً در پى پوسيدگى دندان ها ايجاد مى شود. فقدان يك يا چند دندان و يا بى دندانى كامل در بيماران بالاى ۶۵ سال رايج است كه اين خود تاثير بسزايى در تغذيه اين دسته از افراد دارد كه علاوه برآن باعث اخلال در رشد، تكامل، بقا و ساختار حفره دهانى مى شود. جزئيات اشاره شده در ذيل بخشى از اين مشكلات را مطرح مى سازد. بيمارى هاى پريودنتال به صورت يك بيمارى موضعى و سيستميك محسوب مى شود. كمبود موادى مانند ويتامين  هاى A ،C، E، فولات ها و بتاكاروتن و املاح معدنى چون كلسيم، فسفر و روى در ايجاد بيمارى يادشده نقش موثرى دارند. سرطان  هاى دهان كه اغلب در اثر استفاده بيش از حد در مصرف تنباكو و الكل رخ مى دهد با اينكه از سويى باعث افزايش نياز به كسب انرژى و مصرف مواد غذايى در بيمار مى شود از طرف ديگر مشكل توانايى در خوردن و تغذيه را براى وى به ارمغان مى آورد كه اين عمدتاً مى تواند ناشى از روش  هاى درمانى مانند جراحى ها، راديوتراپى، شيمى درمانى و ساير موارد درمانى باشد. از بيمارى هاى حاد و مزمن ديگرى كه مى توانند در توانايى خوردن تاثير منفى داشته باشند مى توان به ديابت كنترل نشده اشاره كرد كه توام با سندرم سوزش زبان، برفك و خشكى دهان است همچنين مشكلات دهانى ناشى از نقص سيستم ايمنى از قبيل سندرم اكتسابى نقص ايمنى (ايدز) است.
• نقش تغذيه در تكامل دندان
تكامل دندان هاى شيرى در ماه دوم و سوم جنينى آغاز مى شود و معدنى شدن آنها در ماه چهارم جنينى تا دهه اول زندگى فرد ادامه دارد. مواد غذايى كه جنين از مادر دريافت مى نمايد نقش موثرى در تشكيل و تكامل ساختار دندان ها در مرحله قبل از رويش آنها دارد. تشكيل دندان ها با معدنى شدن ماتريكس پروتئينى آنها همراه است. در عاج، پروتئين به صورت الياف كلاژن هستند كه براى ساخت آنها وجود ويتامين C ضرورى است و يتامين D جزء اساسى جهت تشكيل بلور هاى هيدروكسى آپاتيت از كلسيم و فسفر است، فلورايد نيز با اضافه شدن روى بلور هاى هيدروكسى آپاتيتيك لايه مقاوم به پوسيدگى را روى دندان ها ايجاد مى  كند. تغذيه و رژيم غذايى در تمام مراحل تكامل، رويش و بقاى دندان موثر است. پس از رويش تغذيه نقش موثر و مداومى در تكامل و تقويت و معدنى شدن مينا و بقيه اجزاى دندان دارد. نقش موضعى مواد غذايى مصرفى به ويژه از طريق كربوهيدرات هاى تخميرشدنى و تعداد دفعات مصرف غذا كه در پى آن توليد اكسيد هاى آلى توسط باكترى هاى دهان از اين مواد موجب پوسيدگى مى شود را نبايد فراموش كرد كه در طول زندگى فرد رژيم غذايى نقش موثرى را در دندان ها، استخوان ها، پايدارى نسوج دهان و مقاومت در مقابل عفونت و افزايش عمر دندان ها دارد.
• پوسيدگى دندانى
پوسيدگى دندان يكى از رايج ترين بيمارى هاى عفونى است و براساس گزارشات پنج برابر رايج تر از آسم است. در نتيجه تقريباً ۲۰درصد تا ۵۰درصد بچه  هاى ايالات متحده ۸۰درصد دندان هايشان پوسيده است. بررسى پوسيدگى دندان ها نشان مى دهد كه بچه هايى كه والدين آنها حداقل تا ليسانس تحصيل كرده اند كمتر از بچه هايى كه والدين آنها كمتر از ليسانس هستند به پوسيدگى دندان ها مبتلا هستند. ايجاد پوسيدگى به عواملى چون تركيبات مينا و عاج، محل قرارگيرى دندان ها، نوع و ميزان بزاق، وجود شيارها و حفرات در تاج دندان بستگى دارد و تركيبات بزاق را هم بايد به آن اضافه كرد. بزاق  هاى الكالوئيدى اثر پيشگيرانه دارند به همان ميزان كه بزاق اسيدى موجب افزايش خطر پوسيدگى مى شود روش زندگى نيز در اين پديده موثر است. اينكه نقش جداگانه اى براى عوامل تغذيه خانوادگى، الگوى تغذيه با عوامل ژنتيكى در عين مطرح بودن قائل باشيم كار دشوارى است. باكترى ها عامل اساسى در ايجاد پوسيدگى هستند.
• عوامل تغذيه اى موثر بر ايجاد پوسيدگى
تعداد دفعات مصرف كربوهيدرات هاى قابل تخمير، نوع تغذيه، تعداد دفعات غذا خوردن، تركيبات مواد غذايى و آشاميدنى، مدت زمان تماس دندان با مواد غذايى و آشاميدنى. كربوهيدرات هاى قابل تخمير ماده ايده آل براى باكترى ها هستند و فرآورده  هاى اسيدى ناشى از آنها موجب كاهش PH بزاق به پايين تر از ۵/۵ مى شوند كه زمينه مناسب را براى توليد پوسيدگى فراهم مى  آورند. مواد قندى تخمير شونده در چهار گروه از شش گروه مواد غذايى موجود هستند. ۱- حبوبات۲- ميوه ها۳ - فرآورده هاى لبنى۴ - مواد قندى. با وجود اينكه بعضى سبزيجات نيز شامل مواد قندى تخمير شدنى هستند ولى گزارشى مبنى بر پوسيدگى زايى آنها ارائه نشده است. موادى چون نشاسته كه بالقوه داراى قابليت تخمير هستند موجب كاهشPH بزاق به كمتر از ۵/۵ مى شود. بيسكويت، كراكر، چيپس، نان و انواع ميوه ها (تازه، خشك و كمپوت) و همچنين آب ميوه ها نيز پوسيدگى زا هستند.

لينک خبر در روزنامه: http://www.sharghnewspaper.com/850324/html/home.htm