برداشتي از مصاحبه با دكتر رضا آمري نيا:
گروه بانوان: با حسرت به پسر جوان و خوش تيپي كه چند ميز آن طرف تر نشسته بود؛ نگاه كرد. چقدر با لذت لقمه هاي پيتزا را فرو مي برد. نگاهي به سالاد سبزي روي ميزش انداخت.
دلش مي خواست گريه كند. پنج سالي بود كه هر دري مي زد تا وزنش كم شود. با دلخوري تكه اي كاهو را در دهان گذاشت.
در حال حاضر چاقي درد بسياري از مردم جهان است، چنان كه بنابر برآوردهاي موجود، 300ميليون نفر در دنيا به چاقي و يك ميليارد نفر به مشكل افزايش وزن گرفتارند و دو سوم مردان و زنان بالاي 20سال دچار درجاتي از چاقي يا اضافه وزن هستند.
اما واقعاً چاقي چيست؟
دكتر رضا آمري نيا مشاور تغذيه و رژيم درماني در پاسخ مي گويد: چاقي بيماري مزمني است كه به علت نامتعادل بودن ميزان دريافت انرژي از راه غذا و ميزان مصرف يا سوخت انرژي در نتيجه فعاليت بدني به وجود مي آيد. بنابراين درواقع چاقي يك اختلال پيچيده تنظيم اشتها و سوخت و ساز موادغذايي در تبديل به انرژي است كه توسط عوامل زيست شناختي خاصي كنترل مي شود.
وي در ادامه به معيارهاي تشخيص چاقي اشاره كرده و مي افزايد: براي تشخيص چاقي از اندازه گيري بي ام آي استفاده مي شود كه بر مبناي آن وزن تقسيم بر قد به توان دو است.
وزن\قد(به توان 2) BMI=
البته بايد يادآور شوم كه عوامل ديگري هم در تقسيم بندي چاقي از نظر شدت مؤثر است كه از جمله مي توان به توزيع چربي در قسمتهاي مختلف بدن دور كمر، دور مچ دست و ميزان جثه اشاره كرد.
همچنين، معيار BMI براي سنجش چاقي در بزرگسالان است و در كودكان بستگي به سنين مختلف فرمولاسيونهاي متفاوت ارايه شده است.
به هرحال، براساس طبقه بندي سازمان بهداشت جهاني تقسيم بندي چاقي بر مبناي BMI عبارت است از:
تشخيص
كم وزن
وزن طبيعي
اضافه وزن
چاقي
چاقي كلاس 1
چاقي كلاس 2
چاقي كلاس 3
به عنوان نمونه، اگر فردي داراي قد 160 سانتي متر و وزن 90كيلوگرم باشد BMI او 15/35 است كه در تقسيم بندي سازمان بهداشت جهاني اين فرد چاق از كلاس 2 به حساب مي آيد. البته، دراين باره بايد عواملي نظير جثه، جنسيت، اشتغال و ورزشكار بودن يا نبودن و ديگر موارد را مدنظر قرار داد.
وي با تأكيد به اينكه توزيع آناتوميك چربي بدن نقش بسيار مهمي در خطرات چاقي دارد، مي گويد: چاقي به دو صورت است؛ چاقي مركزي (احشايي) و چاقي محيطي كه چاقي محيطي خطر بيشتري را به همراه دارد. از اين رو، شاخص اندازه دور كمر براي تشخيص خطرات باليني چاقي به خصوص براي پرفشاري خون و ديابت بسيار اهميت دارد.
اين سلولهاي چاق
بعد از پدر روي وزنه رفت. واي 87 كيلوگرم شده بود. پدر كه نگراني او را ديد با خنده گفت: عيب نداره بابا جان، ما خانوادگي سلولامون چاقه. نيگا... من و مامانت هم اضافه وزن داريم. عمه پورانت هم وزنش زياده. خلاصه ما سلولاي تپل مپلي داريم.
آيا واقعاً همه چيز به ارث و ژن مربوط مي شود؟
دكتر آمري نيا در اين زمينه مي گويد: بين 25 تا 70 درصد از تغييرات غيرطبيعي در وزن بدن ناشي از مسايل مربوط به ژنتيك مي شود. چنان كه در مطالعات خانوادگي كه همخواني BMI را در منسوبين درجه اول نشان داده است، اين موضوع به اثبات رسيده است.
همچنين طبق تحقيقات انجام شده؛ عواملي چون سوخت و ساز پايين درحالت استراحت، اثر حرارتي كم مواد غذايي، عدم سوخت و ساز كامل چربي به همراه تمايل زياد بدن براي استفاده از مواد قندي به عنوان سوخت زمينه ژنتيكي چاقي را نشان مي دهد.
سعيده كريمي، دانشجو با دلخوري اظهار مي كند: من تنها عضو خانواده هستم كه دچار اضافه وزن شده ام. وقتي ناراحتم به شدت گرسنه مي شوم و هر قدر مي خورم احساس سيري نمي كنم. اصلاً طعم غذا را متوجه نمي شوم و اين واقعاً ناراحت كننده است.
پريا- ن 29ساله كه براي تهيه داروي لاغري به داروخانه اي آمده نيز مي گويد: مدام احساس گرسنگي مي كنم. دلم به شدت ضعف مي رود. دكترم مي گويد كه چون آلرژي داري و دارو مصرف مي كني اين طوري شده اي به هرحال هر خوردني چاقي هم دارد.
دكتر آمري نيا به دلايل ديگر افزايش وزن اشاره كرده و خاطرنشان مي كند: بسياري از بيماريها با توجه به مكانيسم آنها باعث چاقي مي شوند، براي مثال، كم كاري غده تيروئيد سبب كاهش هورمونهاي تيروئيدي مي شود كه نقش بسيار مهمي در سوخت و ساز مواد غذايي در بدن دارند و كم شدن آنها باعث ذخيره چربي و در نتيجه چاقي مي شود.
همچنين بيماريهاي ديگري چون اختلالات عصبي- عضلاني، بيماريهاي استخوان و مفاصل به صورت غيرمستقيم با كاهش توان فعاليت بدني منجر به چاقي مي شوند. اختلال در هورمونهاي جنسي نيز تعادل متابوليكي بدن را به هم مي زند كه يكي از عوارض آن چاقي است.
مرادي كارشناس مامايي نيز در اين باره اعتقاد دارد: از بيماريهاي مرتبط با علل هورموني چاقي مي توان به بيماري كوشينگ اشاره كرد كه در آن فقط تنه چاق مي شود. گاه افسردگي نيز به دليل مصرف داروهاي آرامش بخش منجر به چاقي مي شود، اما به طور كلي من معتقدم كه بيشتر عامل افزايش وزن كاهش تحرك افراد است.
الناز رئيسي، كارشناس ارشد علوم اجتماعي نيز به كاهش تحرك در جامعه امروزي اشاره كرده و مي گويد: گرچه پيشرفت تكنولوژي و صنعت نتايج سودمندي در زمينه سلامت و رفاه مردم داشته است، اما عوارضي نيز داشته كه چاقي يكي از آنهاست. در گذشته اغلب فعاليت افراد يدي بوده و مردم براي انجام فعاليتهاي خود انرژي بيشتري را مي سوزاندند و تحرك بيشتري داشتند، اما امروزه اكثر افراد از خودرو استفاده مي كنند.
وي اضافه مي كند: درحالي كه مردم در آپارتمانهاي نقلي و در محاصره اين وسايل هستند، ذائقه شان به سوي مواد غذايي فست فود رفته است. يعني جذب مواد غذايي چرب و حجيم بدون تحرك لازم، بنابراين نتيجه اش چاقي، فشارخون و... مي شود.
گره يا گره گشا
از پريا- ن مي پرسيم تاكنون از چه روشهاي لاغري استفاده كرده است. با خنده مي گويد: من روشهاي متعددي را امتحان كرده ام. از داروهاي گياهي و عرقيات تا رژيم و وسايل لاغري مثل صابون موضعي و... حالا تصميم دارم اگر با رژيم جديدم لاغر نشوم، بروم پيش دعا نويس.
پروانه ح 52 ساله نيز كه براي كاهش وزن، گن لاغري را تجربه كرده، با دلخوري اظهار مي كند: حدود 100هزار تومان بابت خريد يك گن دادم، اما وزنم كم نشد.
اين روزها بازار تبليغات لاغري به اندازه چاقي داغ است. تبليغاتي مثل اين كه لاغري راحت بدون رژيم، 10كيلو در 10جلسه بدون برگشت. يك ساعت يك كيلو كاهش وزن، بخوريد اما چاق نشويد. كمربند لاغري ماهواره اي، قرص لاغري و...
آيا اينها كارگشا هستند؟
فروشنده جوان است و با حوصله توضيح مي دهد: كمربند و وسايل لاغري از اين دست در بازار زياد شده، اما من يك مدل دارم. خيليها به عنوان كمربند لاغري مي فروشند، اما در واقع براي خدمات ارتوپدي و ورزشكاران خوب است. چون يك لايه نازك چربي را برطرف مي كند. به نظرم براي افزايش وزن سلوليتي بايد رژيم گرفت و ورزش كرد.
چند خيابان ديگر هم مغازه اي است كه محصولات بهداشتي و پزشكي مي فروشد، اما فروشنده آن كاملاً حرفه اي است.
- اين شلوارك جنسش يوفه و از تايوان آوردن... كمربند لاغري هم داريم قيمتش مناسبه 12هزار تومن... نه دروغ ميگن گن لاغري كم مي كنه فقط وقتي استفاده مي كني جمع مي كنه... من كه به همه كمربند لاغري را توصيه مي كنم...
يك درد و صد مرهم
بازار عرضه كالاهاي لاغري در اينترنت هم پر رونق است.
كمربندهاي لاغري... شماره تماس...
كمربند لاغري- شماره تماس...
چاقي و لاغري 7 الي 20كيلو در ماه...
يكي از تلفنها را انتخاب مي كنم و تماس مي گيرم.
- ببخشين، براي كمربند لاغري سونابت تماس گرفتم، چه طوريه، قيمتش چنده؟
- كمربند لاغري دو مدله يك مدلش اسپانيايي و ساخت كمپاني... است. 7 سطح حرارتي دارد. 40هزارتومن قيمتشه جنس چيني اش هم هست كه ارزون تره. شلوارك لاغري همين محصول اسپانيايي 90هزار تومن، چيني 65هزار تومن.
- واقعاً خوبه، گارانتي داره
- نه خانوم تضميني نيست، چون معمولاً اين محصولها قاچاقي وارد ميشه به نظرم بهترين روش براي لاغري استفاده از اين كالاها به علاوه رژيم و ورزش است.
من با خودم فكر مي كنم كدام بهتر است. آيا اين كالاها عوارضي ندارند.
دكتر آمري نيا متخصص تغذيه و رژيم درماني درباره اين كمربندها و محصولات لاغري مي گويد: كالاهاي لاغري شامل دو گروه مي شوند. گروهي كه براساس ويبريشن، لرزه ايجاد مي كند و دسته اي ديگر كه با خاصيت گرمايي آب بين سلولها را تبخير كرده و لاغري موضعي ايجاد مي كند.
در محصولاتي كه با لرزه كار مي كند پالسهاي الكتريكي باعث انقباض عضلات موضعي و افزايش انرژي مي شود، اما هر دو اينها عوارضي نيز دارند. كالاهايي كه با حرارت كار مي كند در زنان باعث سوختگي، به هم خوردگي سيكل ماهانه و مشكلات تخمداني مي شود.
دارويي كه درد مي آورد
دكتر آمري نيا در پاسخ به اينكه، برخي درمانهاي دارويي را در مورد چاقي توصيه مي كنند اين داروها چه خاصيتي دارند و عوارض آنها چيست؟ اين طور اظهار مي كند: به طور كلي در كتابهاي مرجع تغذيه داروهاي لاغري محدود است. گروه نخست اين داروها، خاصيت ضد اشتهايي دارند كه در صورت مصرف بي رويه و غير اصولي باعث افزايش ضربان قلب، اضطراب و سرانجام گاه به سكته منجر مي شود. دسته ديگر هم باعث عدم جذب چربي مي شود. پيامدهاي مصرف اين داروها نيز اسهال چرب و كمبود ويتامينهاي محلول در چربي نظير K،A وD است و هر كدام از آنها سبب عوارض خاصي در بدن مي شود و آخرين دسته داروهايي هستند كه با افزايش حجم در معده سبب سيري مي شوند كه من مصرف هيچ يك را توصيه نمي كنم. زيرا استفاده از هر نوع داروي لاغري شرايط خاصي دارد به خصوص آنكه در كشور ما برخي با سوء استفاده داروهاي خطرناك را به عنوان داروي لاغري عرضه مي كنند كه پيامدهاي خطرناكتر از چاقي را به همراه دارد.
دكتر مسعود كيمياگر متخصص تغذيه نيز معتقد است: بانوان باردار نبايد از اين داروها استفاده كنند و تنها مي توانند تا سه ماهه اول بارداري تحت رژيمهاي كم كالري قرار بگيرند و از اوايل ماه چهارم به بعد نبايد كاهش وزن داشته باشند. مادران شيرده و مبتلايان به بيماريهاي قلبي و كليوي نيز از مصرف اين داروها پرهيز كنند.
رژيمهاي غذايي و عوارض آنها
مشتي كاغذ را روي ميزش گذاشت. براي لاغري او همه تلاش مي كردند و هر روز رژيمهاي مختلف را مي آوردند. «آب درماني معجزه ميكنه اگه دختر عمويم رو ببيني باورت نميشه 6 ماه پيش 20 كيلو اضافه داشت.» « دوستم پرستو رژيم پروتئين گرفته شده ماه» ...
دكتر آمري نيا درباره رژيم نيز اعتقاد دارد: رايج ترين روش براي كم كردن وزن رژيم درماني است. البته رژيمهاي مختلفي ارايه شده كه هر كدام در نوع خود داراي مزايا و معايب خاصي هستند. رژيم گياهخواري جزو مشهورترين رژيمهايي است كه شامل چند نوع مي شود. افراد در اين نوع، از مصرف محصولات حيواني خودداري مي كنند، بنابراين عدم مصرف محصولات حيواني ممكن است عوارض مهلكي ايجاد كند. از اين رو، در چنين رژيمهايي، مصرف مكملهاي مختلف نظير آهن ضروري است.
زيرا به طور نمونه آهن موجود در گياهان از جمله اسفناج غيرقابل جذب است، در حالي كه آهن موجود در پروتئينهاي حيواني مثل گوشت قرمز قابل جذب مي باشد، بنابراين در صورت حذف اين مواد دچار كمبود آهن شده كه عوارضي همچون ريزش مو و كم خوني در پي دارد.
رژيم ديگر، رژيم پروفسور اتكينز مي باشد كه در چهار مرحله اجرا مي گردد. در اين نوع، مصرف كربوهيدراتها تقريباً در حد صفر است و مصرف چربي و پروتئين آزاد مي باشد. در ابتدا اين روش موفقيتهايي را داشت، اما به دليل عوارض مصرف مواد غذايي چرب مشكلاتي نظير فشار خون و گرفتگي عروق خوني امروزه منسوخ شده است.
سبك ديگر رژيم معروف به دكتر اورينشي است. در اين نوع، مصرف سبزيجات و موادغذايي كم چرب توصيه مي شود و در آن گفته مي شود كه حبوبات، ميوه، غلات و سبزي را مي توان به هر مقدار دلخواه مصرف كرد.
آخرين الگو، رژيم دكتر اندروديل مي باشد كه توصيه آن بر كم خوري و ورزش است، در اين سبك مي توان از كربوهيدراتها يا مواد قندي صرفاً غلات، لوبيا، جو و مقدار كمي برنج را مصرف كرد و از دسته چربيها، نوع تك اشباع آن همچون روغن زيتون، ماهي، دانه هاي روغني توصيه مي شود. از پروتيينها نيز مواد پروتيين گياهي مثل حبوبات و سويا جايز است، البته در اين روش مصرف شير ممنوع است.
وي در ادامه اضافه مي كند: امروزه سالمترين نوع رژيم غذايي استفاده از هر پنج گروه مواد غذايي يعني كربوهيدراتها، چربي، پروتيين، املاح معدني و ويتامينها در اندازه مشخص توسط پزشك تغذيه است، چرا كه بدن به همه انواع مواد مغذي نياز دارد.
تنها راه حل
مرادي در پاسخ مي گويد: به نظرم يكي از كارآمدترين روشها براي لاغري ورزش است. آن هم ورزش مستمر و كافي. بهترين ورزشي كه نياز به امكانات ندارد نيز پياده روي است هر. يك ساعت پياده روي باعث از بين رفتن 300 كالري مي شود، يعني براي كاهش يك كيلوگرم وزن بايد 30 ساعت ورزش كرد. پس براي كاهش وزن بايد حوصله داشت.
چند روش براي لاغري
من فقط با مغزم چاق مي شوم. اگر حواسم را پرت كنم كمتر غذا مي خورم. اگر ظرف غذام كوچكتر باشد، كمتر مي خورم ... وقتي گرسنه ام هر چي ببينم و باشد، مي خورم...
امروزه تغيير شيوه زندگي از روشهاي مؤثر در چاقي تلقي مي شود.
دكتر آمري نيا به برخي از اين رفتارها اشاره كرده و مي گويد: از خوردن غذا جلوي تلويزيون يا رايانه بپرهيزيد. آهسته غذا بخوريد چون با اين روش، قند خون به هنگام خوردن بالا رفته و مركز اشتها مهار مي شود. دستگاههاي كنترل از راه دور نظير ريموت كنترل تلويزيون را جمع كرده و براي استفاده از اين وسايل حركت كنيد. موقع خريد رفتن پول زياد با خود نبريد ...
آخرين راه پيشنهادي اين متخصص تغذيه براي لاغري، جراحي است.
او در اين باره اظهار مي كند: اعمال جراحي در چاقي شامل دو گروه هستند.
گروه نخست منجر به درمان بيماري چاقي مي شود و دسته ديگر اقداماتي براي زيبايي به حساب مي آيد. گروه اول شامل دستكاري در مسير دستگاه گوارش و محدود كردن حجم معده يا كوتاه كردن مسير جذب مواد غذايي است كه باعث كم رسيدن مواد مغذي به بدن مي شود. از اين نوع جراحي مي توان به Gastroplasty و Gastricbypass اشاره كرد.
جراحيهاي زيبايي نيز به دو شكل انجام مي شود كه در هر دو صورت چربي اضافي و انباشته شده تخليه مي شود كه جزو درمان چاقي محسوب نمي شود. اين زمينه يا به طريق abdominoplasty صورت مي گيرد كه در آن با تيغ جراحي و باز شدن شكم چربيها تخليه مي شود و يا به روش liposuction انجام مي شود كه با تجهيزات مخصوص چربي به صورت مكشي خارج مي شود.
وي مي افزايد: از ديگر روشهاي جراحي براي درمان چاقي؛ جراحي فك و ثابت نگه داشتن آن است كه به دنبال آن، فرد بيمار دهانش به اندازه كافي باز نمي شود و نمي تواند حجم زيادي غذا مصرف كند به اين روش Jawwiring مي نامند.
اين پزشك تغذيه تأكيد مي كند: سالمترين و مؤثرترين روش براي كاهش وزن داشتن رژيم غذايي مناسب همراه با فعاليت بدني و تغيير در رفتارهاي غلط تغذيه اي است.
داخل پرانتز
اخيراً يك شركت داروسازي اقدام به ساخت اسپري بيني كرده است كه مي تواند وزن را كاهش دهد. اين اسپري در واقع حواس بويايي و چشايي فرد را متوقف مي كند. محصول مزبور قرار است در سال 2007 بر روي انسان آزمايش شود. به هر حال بايد آرزو كرد داستان چاقي هم ختم به خير شود
لينك مصاحبه در روزنامه قدس:
http://www.qudsdaily.com/archive/1385/html/10/1385-10-11/page6.html
