هر كسي در طول عمر خود براي يك بار هم كه شده، دل درد، تهوع يا اسهال را تجربه كرده است اما در ميان اختلالات مجاري گوارشي، اختلال در هضم غذا از عمومي‌ترين مشكلات گوارشي افراد جامعه به حساب مي‌آيد، طوري كه بيش از 40 درصد افراد كشورمان به سوء‌هاضمه دچارند. با خود فكر كنيد، چه دلايلي مي‌تواند آمار قابل توجه مشكلات گوارشي را به بار آورده باشد.
مضرات خواب بعد از غذا
اگر شما هم جزو آن دسته افرادي هستيد كه بلافاصله بعد از خوردن غذا مي‌خوابند، از اين به پس سعي كنيد اين عادت را كنار بگذاريد مي‌پرسيد چرا؟
دكتر اردلان نبي‌زاده، متخصص بيماري‌هاي گوارشي در گفت‌وگو با يكي از خبرگزاري‌هاي كشور اعلام كرده است: <مهم‌ترين دليل ابتلا به اختلالات گوارشي عادات غذايي نادرست از جمله تند غذا خوردن يا خوابيدن پس از غذاست.> نبي‌زاده در ادامه گفت: <اغلب رفلاكس با سوزش همراه است و چنانچه برگشت محتويات معده به مري به طور متناوب صورت پذيرد، مي‌تواند باعث بروز تغييراتي در بافت پوششي شده و سرطان ايجاد كند.>
اين متخصص با اعلام اين كه افراد بايد با مشاهده احساس سوزش در ناحيه بين مري و معده به پزشك مراجعه كنند، گفت: <تشخيص سريع و درمان به موقع اين اختلال مي‌تواند از بروز مشكلات جدي مانند سرطان پيشگيري كند.> وي پرهيز از خوابيدن پس از صرف غذا را كه علاوه بر ايجاد رفلاكس باعث پيچش روده مي‌شود، مهم ترين عامل پيشگيري از مشكلات فوق‌الذكر اعلام كرد، به اين ترتيب كه خواب و دراز كشيدن بايد به 2 و 3 ساعت پس از صرف غذا موكول شود.
دكتر نبي‌زاده همچنين پرهيز از مصرف سيگار و مصرف زياد نوشيدني‌هاي كافئين‌دار وانواع ادويه و نيز پرهيز از پوشيدن لباس تنگ هنگام صرف غذا را در پيشگيري از اختلالات گوارشي مهم ارزيابي كرده و گفت: <لازم است افراد براي جلوگيري از ابتلا به اختلالات گوارشي، مصرف غذاهاي چرب و سرخ شده را محدود كنند چرا كه اين عامل باعث شل شدن دريچه انتهاي مري شده و توليد اسيد معده را افزايش مي‌دهد.>
چرا مشكلات گوارشي؟
براي بروز هر يك از اين مشكلات گوارشي علل متعددي وجود دارد. بيماري‌هاي مربوط به لوزالمعده و اشعه درماني در ناحيه بالاي شكم ممكن است روي قدرت جذب و دفع غذا در دستگاه گوارش و عمل طبيعي آن اثر بگذارد. بعضي داروها از جمله داروهاي مسكن و آرام‌بخش اغلب موجب كند شدن حركات روده و ايجاد يبوست مي‌شوند. برخي داروها يا اشعه ممكن است موجب سوزش و تحريك روده و يا كاهش حركات آن و يبوست و يا برعكس، افزايش حركات روده و بروز اسهال شوند.موادي كه براي درمان به كار مي‌روند و كاهش فعاليت‌هاي بدن، موجب تجمع گاز و احساس نفخ مي‌شوند.اسهال و به هم خوردن وضعيت مزاجي نيز مي‌تواند ناشي از درمان باشد. قسمتي از روده كه موجب هضم لاكتوز( قند موجود در شير) مي‌شود، ممكن است دچار عارضه شود و در صورتي كه چنين فردي شير مصرف كند مبتلا به اسهال و مجبور مي‌شود شير و غذاهاي حاوي آن را براي مدتي از رژيم غذايي خود حذف كند تا بيماري وي بهبود يابد.
اگر اسهال گرفتيد
اسهال هم مانند ساير مشكلات گوارشي براي هر كسي حداقل يك بار اتفاق افتاده است. براي كاهش علائم اين مشكل گوارشي بهتر است، از مواد غذايي حاوي فيبرهاي گياهي كمتر استفاده كنيد.فيبرها تركيباتي هستند كه در سبزي‌ها و ميوه‌هاي خام، سبوس غلات و حبوبات به وفور يافت مي‌شوند. اين الياف در دستگاه گوارشي انسان هضم نمي‌شوند و وجود آنها در غذاها موجب مي‌شود كه غذا به سرعت از روده‌ها عبور كند. اگر روده‌هاي فردي تحت اشعه درماني باشد، حتي يك رژيم غذايي با فيبر متوسط مي‌تواند براي او مشكل ساز باشد.به همين علت توصيه مي‌شود كه اين بيماران از خوردن ميوه‌ها و سبزي‌هاي خام، سير، پياز، نان با سبوس، حبوبات و غلات موقتا پرهيز كنند.
اگر يبوست داريد
يبوست يكي از مشكلات شايع پس از رژيم لاغري است.ممكن است اين مشكل گوارشي به علت ابتلا به بيماري‌هاي مختلف به وجود آيد يا ناشي از مصرف برخي داروها باشد و يا حتي ممكن است از خوردن غذاهاي نرم و مايع بروز كند. در هر صورت براي درمان يبوست، در صورتي كه پزشك شما دستور خاصي نداده است به توصيه‌هاي زير عمل كنيد.غذاهاي شما بايد شامل موادي كه به حركات روده كمك مي‌كند نظير انواع مختلف سبزي و ميوه‌هاي تازه يا خشك و نان سبوس دار باشد. در اين مواد مقادير قابل توجهي فيبر وجود دارد كه مي‌تواند به درمان اين مشكل كمك كند.سعي كنيد، حداقل روزي 2 بار ميوه ميل كنيد.اگر از نظر جويدن يا بلع دچار مشكل هستيد، اين مواد را له كنيد يا در مخلوط كن به شكل نرم درآوريد. مي‌توانيد روزي يك يا دو قاشق سبوس به غذاهاي خود اضافه كنيد.سبوس را مي‌توان موقع پختن سوپ، تخم مرغ و ساير غذاها استفاده يا به صورت خام ميل كرد.روزي 8 تا 10 ليوان آب و مايعات بنوشيد. البته مايعات گرم معمولا بيشتر موجب تحريك روده‌ها مي‌شوند.پس بيشتر از اين نوع مايعات استفاده كنيد.
بعضي افراد براي برطرف كردن يبوست از آلوي خيسانده يا آب آن و حتي آب ليمو شيرين استفاده مي‌كنند. شما هم مي‌توانيد اين مواد را مصرف و اثر آنها را آزمايش كنيد.فعاليت بدني سبك و پياده روي در محيط باز و يا حداقل راه رفتن در اتاق مي‌تواند در رفع يبوست موثر باشد، برعكس استراحت بيش از حد در رختخواب يا نشستن و بي حركتي موجب تشديد حالت يبوست مي‌شود.اين نكته را فراموش نكنيد كه اگر بخواهيد از داروهاي نرم كننده يا ملين استفاده كنيد، بهتر است از قبل با پزشك مشورت كنيد.
نشانگان روده تحريك پذير و نوشيدن قهوه
تا به حال نام نشانگان روده تحريك پذير را شنيده‌ايد يا كسي ميان اطرافيانتان وجود داشته كه به اين مشكل مبتلا بوده است؟ در نشانگان روده تحريك پذير ، شدت و محل درد شكم متغير است و اين احتمال وجود دارد كه درد در هر ناحيه‌اي از شكم ايجاد شود. درد معمولا حمله‌اي است و امكان دارد بسيار خفيف، غيرقابل توجه يا بسيار شديد و آزار دهنده باشد.
علائم اين بيماري را اتساع شكم، افزايش آروغ، نفخ شكم، سوزش سردل، تهوع و استفراغ اعلام مي‌كنند و دادن اطمينان به بيمار و توضيح دقيق ماهيت بيماري و چگونگي اجتناب از مواد غذايي محرك، اولين قدم‌هاي مهم در مشاوره و تغيير رژيم غذايي بيماران مبتلا به اين نشانگان است. بيماران مبتلا به نشانگان روده تحريك پذير از مصرف موادي همچون قهوه، حبوبات و كلم بايد پرهيز كنند و براي درمان دارويي مي‌توان از داروهاي ضد اسپاسم 30 دقيقه قبل از مصرف غذا استفاده كرد و شيوه‌هاي جراحي براي اين بيماران به هيچ عنوان توصيه نمي‌شود.
منبع : روزنامه سلامت-خانم حسنلو
