بيماري‌هاي قلبي- عروقي، سرطان و ديابت ، عامل دو سوم تمام مرگ ها در کشورهاي پيشرفته هستند. اين سه بيماري موجب کاهش سلامت، کاهش اميد به زندگي، رنج بسيار، ناتواني و هزينه‌هاي اقتصادي هنگفت مي‌شوند. هزينه‌ي پيشگيري از اين بيماري‌ها به نسبت هزينه‌ي درمان آن‌ها بسيار اندک است.
«سلامت مردم تا سال 2010» به‌عنوان هدف در برخي کشورهاي پيشرفته دنبال ميشود و چند نکته را مورد توجه قرار داده است.از جمله‌ي اين نکات مي‌توان تغذيه‌ي مناسب، کاستن از اضافه وزن، داشتن فعاليت فيزيکي کافي و تناسب اندام، عدم استعمال دخانيات و دسترسي به خدمات بهداشتي مناسب در جهت کاهش سرطان، ديابت و بيماري‌هاي قلبي- عروقي را بر‌شمرد.
هم‌چنين بعضي منابع علمي ديگر پرهيز از آفتاب شديد، کاهش نوشيدن قهوه و چاي غليظ، آزمايش دوره‌اي جهت بررسي احتمال سرطان در بدن افراد و پاي‌بندي به همسر را در اين زمينه مورد عنايت قرار داده‌اند. با رعايت اين موازين احتمال ابتلا به سرطانهاي حلق، مري، حنجره، ريه، کليه، مثانه ، پانکراس، پوست، معده، بيضه، سينه، گردن رحم، رحم، پروستات و روده‌ي بزرگ کاهش مي‌يابد.
فعاليت فيزيکي احتمال ابتلا به چاقي را مي‌کاهد و چاقي خود، در بسياري از بيماري‌ها نقش دارد. متاسفانه چاقي به‌سرعت در تمام دنيا رو به گسترش است؛ به‌طوري که در سال 2000(6سال پيش) شيوع چاقي در برخي کشورهاي پيشرفته به 65 درصد جمعيت بزرگسالان رسيد. چاقي، احتمال ابتلا به سرطانهاي مختلف از جمله سرطان غدد گردني (آدنو کارسينوما)، روده‌ي بزرگ، راست روده، سينه (به‌ويژه در خانم‌هاي يائسه)، رحم و کليه را افزايش ميدهد. چاقي عامل حدود يک چهارم سرطانهاي سينه در جهان است. احتمال بروز سرطان سينه در زنان يائسه‌ي داراي اضافه وزن 250- 50 درصد بيش از ديگر خانم‌هاست. دريافت بالاي ميوه‌ها و سبزي‌ها (حداقل 400گرم در روز) در مدت زمان طولاني، احتمال ابتلا به چاقي و افزايش وزن را به ويژه در ميانسالي کاهش ميدهد و احتمال ابتلا به سرطانهاي حفره‌ي دهاني، مري، معده، روده‌ي بزرگ و رکتوم را نيز مي‌کاهد. در برخي مطالعات، بين مصرف مغز دانه‌ها و سرطان روده‌ي بزرگ ارتباطي مشاهده شده، به طوري که مصرف اين مواد (به ويژه در خانم‌ها) احتمال ابتلا به سرطان را کاهش داده است.
مصرف سويا نيز به وضوح در کاهش سرطان نقش دارد.
نوشيدن چاي‌سبز و مصرف سبزي‌هاي تيره نيز در برخي مطالعات علمي به‌عنوان عوامل کاهش احتمال سرطان سينه مطرح شده‌اند.
نوشيدن الکل (حتي به‌مقدار کم) موجب ابتلا به سرطانهاي حفره‌ي دهاني، حلق، مري و کبد ميشود و خطر سرطان سينه را هم قبل از يائسگي و هم بعد از آن افزايش ميدهد.
مصرف مواد غذايي آلوده به برخي قارچ‌ها (کپک‌ها) با وارد کردن سم خطرناکي به نام افلاتوکسين موجب سرطان کبد ميشود.
مصرف نوعي غذاي چيني (تهيه شده از ماهي شور) خطر سرطان حلق به‌ويژه در کساني که از کودکي از اين غذا مصرف مي‌کرده‌اند را افزايش ميدهد.
مصرف غذاهاي حاوي مواد نگهدارنده، گوشت قرمز و نمک فراوان احتمال ابتلا به سرطان معده را افزايش داده و استفاده از غذاها و نوشيدني‌هاي خيلي داغ، نيز احتمال خطر سرطانهاي حفره‌ي دهان، مري و حلق را بالا مي‌برد.
مصرف بالاي سبزي و ميوه، و کاهش مصرف گوشت قرمز بيش از کاهش مصرف چربي، خطر سرطانهاي سينه، روده‌ي بزرگ، راست روده و پروستات را کاهش ميدهد.
بين مصرف کربوهيدرات‌هاي تصفيه شده با سرطان روده‌ي بزرگ و راست روده نيز ارتباط ديده شده است.
دکتر احمد رضا درستي-تبیان
