این روزها وقتی می خواهند درباره زیبایی و جذابیت کسی بپرسند، معمولا علاوه بر فرم صورت، چهره، رنگ چشم و مو، سوال دیگری هم می پرسند: " قدش بلنده؟ " شاید به همین دلیل باشد که خیلی ها برای چند سانتی متر بلند تر شدن حاضرند کفش های پاشنه 10 سانتی بپوشند و از انواع ماساژورهای کف پا استفاده کنند و حتی گاهی استخوان پای شان را با جراحی بشکنند و چند ماه خانه نشین شوند تا اندکی قد بلند تر به نظر برسند.
باورهای رایج اما نادرستی که درباره قد بلند شدن در بین مردم رواج دارد، یکی دو تا نیست. دکتر فرزاد کارگرزاده، متخصص و جراح ارتوپد و مدیرگروه بخش ارتوپدی بیمارستان طرفه، ما را با 6 مورد از این باورهای غلط آشنا می کند.
1- از آن جایی که قد بچه ها به قد والدین شان می رود، هیچ پدر و مادر کوتاه قدی نمی توانند فرزندی قد بلند داشته باشند.
البته قد بلندی و قد کوتاهی بیشتر یک پدیده ژنتیکی و ارثی است تا اکتسابی، اما این دلیل نمی شود که هر کسی که والدین قد کوتاهی داشته باشد محکوم است به کوتاه ماندن. قد متوسط یک فرد به صورت ژنتیکی به قد متوسط پدر و مادر خودش می رود و انتظار نداریم پدر و مادری که قد 150 سانتی متری دارند، فرزندی با قد 170 سانتی متر داشته باشند ولی با ورزش و تغذیه مناسب در سنین مناسب می توان قد کودکان را تا 10 سانتی متر بلندتر از آن چه هستند افزایش داد.
اگر ما در سنین قبل از بلوغ منحنی های رشدی فردی را رسم کنیم و ببینیم این منحنی ها نشان می دهد که قد کودک با استاندارد هایی که سازمان بهداشت جهانی برای قد او در این سن در نظر گرفته، کوتاه تر است باید به بررسی علل این کوتاهی قد بپردازیم؛ یعنی باید برخی از هورمون ها و بیماری ها را در آن فرد بررسی کنیم.
هورمون های غده تیروئید و هورمون های جنسی باید بررسی شوند تا اگر میزان این هورمون ها دچار اختلال است درمان های لازم آغاز شود تا به کوتاهی قد او در بزرگسالی منجر نشود و باید قبل از بلوغ او دارو درمانی را آغاز کنیم.
ولی اگر قد فردی متناسب با قد متوسط والدین اش است ولی باز هم اصرار به قد بلند تر شدن دارد، ممکن است فرد دچار نوعی استرس و فشار روحی باشد. در این شرایط، بهتر است قبل از انجام جراحی افزایش قد یا هر روش دیگر، یک مشاوره روان شناسی روی فرد انجام گیرد. چون حتی با افزایش قد هم مشکل او برطرف نمی شود و فردا به دنبال جراحی بینی، لب و... می رود.
2- اثر ورزش برای قد بلند کردن بچه ها، بیشتر از آن که واقعی باشد، تلقینی است.
این طور نیست! اگر همه چیز از نظر هورمونی و خانوادگی طبیعی باشد، با یک ورزش و رژیم غذایی مناسب قبل از بلوغ می توان به نوجوان کمک کرد كه حتی تا 10 سانتی متر بلندتر شود. در این روش بدون هیچ عارضه ای قد او بلند می شود و به آرزویش هم می رسد.
در دختران، بلوغ در 14 تا 15 سالگی رخ می دهد و در پسرها در 16 تا 17 سالگی. ورزش در سنین 10 تا 16 سالگی می تواند به نوجوانان کمک کند تا قبل از بلوغ رشد قدی خودشان را انجام دهند.
تغذیه مناسب سرشار از کلسیم، ورزش های بسکتبال، فوتبال و تنیس برای قد بلند تر شدن بسیار مناسب هستند. همچنین دویدن و پریدن به افزایش قد کمک می کند.
3- مصرف داروهای هورمونی قبل از شروع بلوغ، بهترین راه برای قد بلند شدن بچه های کوتاه قد است.
این کار خطر دارد. ممكن است مصرف داروهای هورمونی قبل از بلوغ فقط باعث قد بلند تر شدن او نشود و عوارض بسیار دیگری را هم در پی داشته باشد.
برای مثال، گاهی باعث اختلال هورمون های دیگر بدن می شود که نتیجه اش کلفت شدن سایر اجزای بدن مثل مچ دست، قاعده بینی و زشتی صورت است و قیافه خشنی را برای او به وجود می آورد.
کودک و نوجوان دوست دارد قدش بلند شود و زیبا تر شود به جای آن که یک قیافه خشن و زمخت پیدا کند. بنابراین توصیه می شود اصلا در سنین قبل از بلوغ، داروهای هورمونی برای قد بلند تر شدن کودک در نظر گرفته نشود.
4- مطمئن ترین راه افزایش قد جراحی است.
نه! ما جراحی را فقط به افرادی که دچار نقص عضو یا معلولیت هستند، توصیه می کنیم (مانند مبتلایان به فلج اطفال و تومورها یا شکستگی هایی که باعث اختلال در رشد استخوان های فرد شده و این بیماری ها در سنین قبل از بلوغ باعث می شوند كه یک عضو از عضو دیگر کوتاه تر شود؛ برای مثال، یک پا از پای دیگر کوتاه تر شود).
ما بلندتر کردن پاها با مقاصد زیبایی را اصلا توصیه نمی کنیم چون در این جراحی، استخوان سالم باید شکسته شود و عصب، عضله و تاندون باید خودشان را با آن استخوان بلند وفق دهند. گاهی هم در بین عمل جراحی ممكن است ببینیم که یک پا 14 سانتی متر بلند می شود ولی پای دیگر در 10 سانتی متر دیگر عضله یا تاندون اش کشش ندارد که بلند شود.
در این صورت یک پا از دیگری کوتاه تر می شود؛ در این صورت دو پای سالم به دو پای معلول و نامتناسب تبدیل می شوند.
مشکل دیگر این است که عضله باید کشیده شود تا با این استخوان درازتر خودش را تطابق دهد و بنابراین دیگر قدرت سابق اش را ندارد. عملا بعد از بلند کردن قد، قدرت عضلانی کاهش می یابد.
توصیه اکید من این است که اصلا با مقاصد زیبایی، به سمت این جراحی ها نروید. ضمن این که گاهی در این جراحی ها هماهنگی و تناسب بین بالا تنه و پایین تنه به هم می خورد.
اگر بالا تنه فرد کوتاه باشد، هرقدر پاها را با این جراحی ها بلندتر کنیم، نتیجه زیبایی به دست نمی آید و شخص شکل شترمرغ پیدا می کند. بالاتنه کوتاه و پاهای دراز و ضعف عضلات، در ورزش و پیاده روی خیلی خسته كننده خواهد شد.
5- بسکتبالیست ها گزینه های مناسبی برای جراحی های قامت هستند تا دسترسی شان به تور بیشتر شود.
این طور نیست! با این جراحی ها اگرچه ممکن است قد آن ورزشکار بلندتر شود و در بسکتبال به تور دسترسی بیشتری پیدا کند ولی قدرت عضلانی پاهایش کاهش یافته و نمی تواند خوب و راحت بجهد و قدرت ورزشی اش کافی نخواهد بود. ضمن این که این جراحی ها بی عارضه نیستند.
گاهی این جراحی ها باعث عفونت استخوان و استئومیلیت های طولانی می شوند که سال ها فرد را درگیر می کند؛ قدرت عضلات کاهش می یابد و حتی بی هوشی های این جراحی های چند باره خطرناک است؛ داروی های بی هوشی نیز روی کبد اثر بدی دارند و ظاهر دستگاه هم روی پا خیلی زشت است.
روزانه کشیدن استخوان، درد زیادی دارد که گاهی برخی بیماران را از ادامه درمان منصرف می کند. ضمن این که برای دوباره راه رفتن پس از عمل باید حدود یک سال صبر کرد و در تمام این مدت باید با چوب دستی راه رفت و تازه، فعالیت ورزشی را باید از حدود 2 سال بعد از این جراحی در پیش گرفت.
6- به کمک دستگاه های لرزاننده کف پا و طب سوزنی می توان قد را بلندتر کرد.
هیچ کدام از این روش ها در افزایش قامت مؤثر نیستند؛ نه آن دستگاه ها و نه این طب سوزنی.
ساناز خصوصی – هفته نامه سلامت